Vanwaar de naam Archetype Fotografie?

Wat mij altijd heeft geïntrigeerd, is de symbolische waarde van bepaalde beelden. Of het nu gaat om de symboliek van religieuze schilderkunst, universele droombeelden, of de Griekse mythologie, de betekenis en invloed van (visuele) beelden blijft me boeien. Daarnaast is de menselijke psyche en de verklaring van menselijk gedrag een interessegebied van mij.

Carl Gustav Jung

Het was Carl Gustav Jung die deze twee elementen wist te verenigen in een theorie over de invloed van de universele symboliek op de mens en zijn gedrag. 

Toch komt het woord 'archetype' niet bij Jung vandaan, maar stamt het uit de Griekse oudheid en betekent het letterlijk: bron, origineel, begin; als voorbeeld.

Het woord raakte in de loop van de eeuwen in onbruik, maar in de filosofie duikt het rond 1772 weer op door met name Immanuel Kant, die onderscheid maakte tussen intellectus ectypes en intellectus archetypus, waarin het ectype intellect de dingen beschouwt als kopieën/afdrukken van de werkelijkheid, terwijl het archetype intellect uitgaat van een werkelijkheid van Platonische ideeën, ontsprongen uit oerbeelden, die het rationele verstand vult.

Maar het is Carl Gustav Jung geweest die het woord 'archetype' zijn huidige lading heeft gegeven, namelijk; voorbewuste, universele ideeënpatronen, ook wel symbolische oerbeelden genoemd.

Jung's gedachtegoed gaat uit van een psyche die voor iedereen gelijk is. Het verschil wordt gevormd door wat zich in het bewuste, en wat zich in het on(der)bewuste bevindt. Hierdoor ontstaan allerlei verschillen tussen menselijke karakters en persoonlijkheden.

Het onderbewuste bestaat volgens Jung uit twee delen; het persoonlijke onderbewuste en het collectieve onderbewuste. Archetypen behoren tot de tweede categorie van het onderbewuste. Deze symbolische oerbeelden zijn door de evolutie zo met het mens zijn verbonden, dat ze bij geboorte worden overgedragen. Je zou het kunnen vergelijken met konijnen, die een aangeboren angst hebben voor het silhouet van een zwevende roofvogel, terwijl dezelfde dieren geen reactie geven bij het aanzien van het silhouet van een duif.

Jung geeft aan dat de universele aantrekkingskracht en tijdloze kwaliteit van sprookjes voortkomt uit het feit dat deze vaak bol staan van de archetypen.

Omdat volgens Jung de droom de plaats is waar het onderbewuste zijn gang kan gaan (niet geremd door het bewuste), komen in dromen vele archetypen voor. Daarom is het beeld ontstaan dat een archetype een symbolische droombeeld is, maar dit is dus maar één verschijningsvorm van archetypen.

Hieronder volgt een aantal archetypen zoals Jung die heeft opgetekend. Anderen hebben in navolging van Jung en zijn werk verschillende archetypen benoemd en verder uitgediept. Elk archetype bestaat uit een 'schaduw'-kant en een 'licht'-kant, waarbij het enige verschil tussen de twee is, is dat wat zichtbaar is zich in het licht bevindt en dat wat niet zichtbaar is zich in de schaduw bevindt (het bewuste en het onbewuste deel). Archetypen zouden van zichzelf dan ook niet goed of slecht zijn, de situatie zou bepalen wat goed of slecht is op dat moment. Zo lijkt 'de held' een positief archetype, maar kunnen er zeker momenten zijn waarop niemand behoefte heeft aan een held. En aan de andere kant lijkt 'de feeks' een negatief archetype, maar kan iemand die weinig assertief is en waar anderen overheen lopen, zeer gebaad zijn bij de rol die past bij dit archetype.

In de theorie van Jung komen vier hoofd archetypen voor:

-· Het Zelf (de persoon als individu)

-· De Schaduw (de onderbelichte kant)

-· De Anima (het vrouwelijk geestesaspect, veelal de onbewuste tegenpool van mannen)

-· De Animus (het manlijk geestesaspect, veelal de onbewuste tegenpool van vrouwen)

Deze vier archetypen zijn onder te verdelen in vele "sub" archetypen: Zo valt het archetype van 'het onschuldige kind' onder Het Zelf, 'de oplichter' onder De Schaduw, 'de schone maagd' onder De Anima en 'de wijze oude man' onder De Animus.

Vanwege deze achtergrond ben ik tot de naam 'Archetype Fotografie' gekomen. Het is mijn streven om archetypische beelden vast te leggen met mijn werk als fotograaf. Iets wat naar mijn mening het hoogste goed is binnen de fotografie.